Artikelen
Reimagining and Reshaping Learning and Leadership
Op 23 en 24 mei jl. organiseerde Natuurlijk Leren een tweedaagse masterclass met Otto Scharmer: “Reimagining and Reshaping
Learning and Leadership”. Dr. C. Otto Scharmer is hoofddocent bij het MIT in Boston en medeoprichter van het Presencing
Institute. Hij introduceerde het concept van “presencing” – leren van de ontluikende toekomst - in zijn bestsellers ‘Theorie U’ en ‘Presence’
(de laatste met co-auteurs Peter Senge, Joseph Jaworski en Betty Sue Flowers).
Theorie U: leiding vanuit de toekomst die zich aandient Uitgebreide samenvatting
Theorie U
Uitgebreide samenvatting door Jan Jutten
In zijn U-theorie laat Otto Scharmer ons kennismaken met leiderschap dat gebaseerd is op “presencing”, een samenvoeging van de woorden “presence”(aanwezigheid) en “sensing” (gewaarwording). Het is een alertheid die individuen en groepen in staat stelt hun innerlijke plek van waaruit ze functioneren te veranderen. Als deze verandering zich manifesteert, stelt deze mensen in staat te handelen vanuit toekomstige mogelijkheden. Onze innerlijke drijfveren blijken van cruciaal belang om werkelijk succesvol te zijn.
Poetin en de kracht van collectief handelen vanuit een ruimer bewustzijn. >>Deel 1: Het sociale veld van vernietiging
In dit artikel nodigt Otto Scharmer je uit naar de actuele situatie te kijken vanuit de principes van Theorie U. Het begint met Poetin en de oorlog in Oekraïne. Welke krachten spelen daarbij een rol? Welke sociale velden kunnen we onderscheiden en wat is de uitdaging van deze tijd? Dit eerste deel gaat nader in op het sociale veld van absencing (vernietiging). Waardoor creëren we met zijn allen resultaten die eigenlijk niemand wil?
Vertaling en bewerking: Jan Jutten
Poetin en de kracht van collectief handelen vanuit een ruimer bewustzijn. >>Deel 2: Het sociale veld van samen creëren
door Otto Scharmer
In dit artikel nodigt Otto Scharmer je uit naar de actuele situatie te kijken door de lens van onze best mogelijke toekomst. Welke tegenstrijdige gevoelens roept de oorlog in Oekraïne bij ons op? Welke verhalen van vooruitgang bieden hoop op een betere toekomst? Dit tweede deel gaat nader in op het sociale veld van presencing. Hoe kunnen we met zijn allen de ecologische, sociale en spirituele kloof dichten?
Vertaling en bewerking: Jan Jutten
Systeemdenken hefboom voor beter begrijpend lezen
door Jan Jutten
De resultaten bij begrijpend lezen zijn de laatste jaren gedaald. Het is echter een van de belangrijkste onderdelen van goed onderwijs.
In dit artikel komen eerst enkele recente inzichten over goed begrijpend lezen aan bod. Vervolgens wordt beschreven hoe de hulpmiddelen van systeemdenken kunnen helpen om de kwaliteit en dus ook de resultaten te verbeteren. De kennis en de vaardigheden die de kinderen daarbij leren, blijken ook van betekenis te zijn voor andere vakken.
Vijf vragen over Verbindend Leiderschap aan Jan Jutten
door Agnes Broeksema
Dit artikel komt uit ‘Kader’, het maandblad van de AVS.
Jan Jutten beantwoordt vijf vragen over Verbindend Leiderschap.
Goede leiders voorkomen fragmentering en individualisme. Ze zorgen voor Verbinding:
- tussen de leerkrachten d.m.v. teamleren
- tussen de ontwikkelingen waar de school mee bezig is
- tussen de school en de omgeving.
Bescheidenheid, reflectie en vertrouwen in actie.
door Otto Scharmer
Dit artikel deelde Otto Scharmer via de sociale media op 2 januari 2022.
Het is een reflectie op het jaar 2021: wat heeft het afgelopen jaar ons geleerd?
Hij legt daarbij heel helder de relatie met Theorie U.
Het stuk is o.a. de moeite waard voor de bezoekers aan de tweedaagse op 23 en 24 mei a.s.
Vertaling en bewerking door Jan Jutten
Dansvloer of balkon
In de literatuur over leiderschap in scholen komen voortdurend vier hefbomen naar voren. Dit artikel gaat er nader op in:
- de waarom-vraag stellen: zingeving, visie
- ontwikkelen van professioneel kapitaal: blijven leren
- een einde maken aan de privatisering van de klas
- systeemleiderschap in plaats van onderwijskundig leiderschap
Vragenlijst vier hefbomen van leiderschap
Deze vragenlijst is een hulpmiddel om zicht te krijgen op uw eigen leiderschap. Het instrument is gebaseerd op het artikel "Dansvloer of balkon".
Van powerlessness naar empowerment. Gebaseerd op het werk van Frances Moore Lappé.
Door Jan Jutten
Veel mensen voelen zich machteloos in deze tijd.
Mede daarom is het werk van Frances Moore Lappé erg actueel.
Zij gaat uit van de gedachte dat we veel meer “power” hebben dan we vaak denken.
Wat is “power” eigenlijk en hoe kunnen we cynisme en powerlessness terugdringen?
En hoe kan de recente breinkennis ons daarbij helpen?
Interview met Jan Jutten, onder andere over systeemleiderschap in een lerende school.
De lessen van een gepokte en gemazelde onderwijsvisionair
Tien lessen van Corona om de stap te maken naar het decennium van transformatie
Door Otto Scharmer
Dit artikel van Otto Scharmer verscheen op 21 mei jl.
Hij beschrijft hierin tien lessen die we kunnen leren van de Covid-pandemie.
Hoe kunnen we deze lessen gebruiken t.b.v. de transformaties die de komende jaren nodig zijn?
Een belangrijke les is: Reimagining Learning and Leadership.
Vertaling en bewerking: Jan Jutten
Archetypen: bijzondere causale lussen
Door Jan Jutten
Dit is een hoofdstuk uit het boek “Natuurlijk Leren: systeemdenken in een lerende school” van Jan Jutten. Dit boek is helaas uitverkocht en wordt niet meer herdrukt. In het boek "Verbinding" vindt u een groot deel van de inhouden. Omdat sommige onderwerpen niet in dit nieuwe boek zijn opgenomen, plaatsen we enkele hoofdstukken uit het boek “Natuurlijk Leren" op onze website. Dit is het hoofdstuk over de archetypen: vaak voorkomende combinaties van versterkende en stabiliserende lussen.
De school als lerende organisatie
Door Jan Jutten
Bij Natuurlijk Leren werken we vanuit het concept van de school als een lerende organisatie.
Maar wat is dat eigenlijk? De lerende school dreigt een containerbegrip te worden.
In dit artikel beschrijft Jan Jutten een aantal kenmerken.
Five minds for the future
Door Jan Jutten
Een van de meest boeiende bijdragen over nieuwe brede leerdoelen voor het onderwijs.
Gardner beschrijft five minds: disciplined, synthesizing, creating, respectful en ethical.
Leiding geven aan veranderingsprocessen
Door Jan Jutten
Veel veranderingsprocessen in scholen zijn gedoemd te mislukken.
Michael Fullan en Andy Hargreaves hebben veel gepubliceerd over dit onderwerp.
In dit artikel een overzicht van enkele belangrijke inzichten.
"De vierde weg: de inspirerende toekomst van onderwijsverandering"
Andy Hargreaves introduceert een Vierde Weg als verandermodel voor het onderwijs.
- jaren 60 en 70: de eerste weg: autonomie van scholen en leerkrachten;
- jaren 80: de tweede weg: standaardisering en controle door de overheid;
- jaren 90 en 00: de derde weg: balans zoeken tussen top-down en bottom-up;
- jaren 10: de vierde weg: missie en waarden, moreel besef en nieuw vakmanschap.
“Nieuw: ouderwets onderwijs”
Door Anna Bosma, Robin van Rijthoven en Erik Meester
Veel scholen lokken leerlingen met vernieuwing. Maar kinderen hebben juist behoefte aan sturing en regelmaat om elementaire vaardigheden te leren.
Dit schrijven drie pedagogen van de Radboud Universiteit in Nijmegen als reactie op een kritisch rapport van de onderwijsinspectie.
Samen leren doen wat ertoe doet
Door Jan Jutten
Een levende gezamenlijke visie is voor elke school zeer belangrijk. In deze notitie staat een aantal werkvormen om zo'n visie te ontwikkelen Ze zijn gebaseerd op de piramide van Daniel Kim: missie, waarden, visie en strategie.
Duurzaam Leiderschap
Door Jan Jutten
Veranderingen in het onderwijs zijn vaak moeilijk duurzaam te maken. Drie oorzaken voor het gebrek aan duurzaamheid: fragmentering, gerichtheid op de korte termijn en te weinig aandacht voor de mentale modellen. Hargreaves beschrijft in zijn boek “Sustainable Leadership” zeven competenties van duurzame schoolleiders: diepte in leren, lengte, breedte, rechtvaardigheid, diversiteit benutten, zorgvuldig bronnen gebruiken, verbinden van verleden en toekomst.
Theorie U in de school: werkvormen
Door Jan Jutten
In deze reader vind je een groot aantal werkvormen die je kunt inzetten bij het werken vanuit Theorie U in de school.
Systems thinking is no longer optional: ten ways to think better
De coronacrisis maakt duidelijk dat systeemdenken niet slechts "een leuk idee" is, maar een bittere noodzaak. Seth Reynolds schreef er een helder stuk over. Hier is de Nederlandse vertaling en bewerking door Jan Jutten.
A New Superpower in the Making: Awareness-Based Collective Action; door Otto Scharmer
Opnieuw een mooi artikel van Otto Scharmer over Theorie U en de coronacrisis.
Vertaald en bewerkt door Jan Jutten
Acht opkomende lessen: van coronavirus tot klimaatactie
Een boeiend verhaal van Otto Scharmer over de samenhang tussen Theorie U en de actuele coronacrisis.
Jan Jutten: "Ik vond het stuk zo sterk dat ik het heb vertaald en ook enigszins bewerkt."
Professioneel Kapitaal
Samenvatting en bewerking van het boek van Andy Hargreaves en Michael Fullan.
Door Jan Jutten
Het realiseren van hoogstaand onderwijs met hoge opbrengsten kan alleen als we investeren in de mensen die het werk doen. Michael Fullan en Andy Hargreaves onderscheiden in dit baanbrekende boek drie soorten kapitaal:
- MK: menselijk kapitaal: individuele kennis en vaardigheden
- SL: sociaal kapitaal: het delen van kennis en vaardigheden door teamleren
- BK: besluitvormingskapitaal: een eigen professionele oordeel in complexe situaties.
De auteurs gaan in op de vraag hoe leiders “professioneel kapitaal” kunnen ontwikkelen. Daarbij dient het accent te verschuiven van het menselijke naar het sociale kapitaal
Intertwining Multiple Intelligences and Good Work
door Howard Gardner, januari 2020
Vertaling en bewerking: Jan Jutten, Natuurlijk Leren BV
So far from home
We leven in een wereld die eigenlijk niemand wil. De waarden en veel van het handelen van mensen zijn het tegenovergestelde van hetgeen we diep in ons hart willen creëren. De oorzaak: diverse dynamieken die destructief zijn voor wezenlijke aspecten van ons mens-zijn. Margaret Wheatley beschrijft deze in dit indrukwekkende boek.
Ontwikkelen van een gezamenlijke visie
Voor elke organisatie vormt de gezamenlijke visie het fundament. In dit artikel beschrijft Jan Jutten een mogelijke aanpak om te komen tot een levende missie, kernwaarden en visie in de school. De aanpak is gebaseerd op de piramide van Daniel Kim.
Deep learning, new Pedagogy and Technology
Bewerking van recent werk van Michael Fullan
Door Jan Jutten
Op weg naar boeiend onderwijs in een digitale wereld.
U-theorie
Theorie U van Otto Scharmer wordt beschouwd als een van de belangrijkste concepten voor goed leiderschap. De kerntaak van elke leider is volgens Scharmer het maken van een omslag van de innerlijke bron waaruit we handelen: van ego-denken naar eco-denken. Dit artikel is een samenvatting van de essenties.
Systeemdenken in de klas
Dit is een PDF van een speciale uitgave van het tijdschrift “In de klas”.
Jan Jutten geeft hierin een overzicht van achtergronden, motieven en praktische werkwijze van systeemdenken in de klas.
Het laat zien hoe systeemdenken kan bijdragen aan goed onderwijs in deze tijd.
Kinderen leren denken: samenhangen zien, situaties en teksten beter begrijpen, gedachten en gevoelens beter verwoorden.
Kortom: ontdek de rijke mogelijkheden van systeemdenken met kinderen!!
De app generatie
Natuurlijk Leren
Door: Jan Jutten
In het boek “The App Generation” onderzoeken
Howard Gardner en Katie Davis welke rol technologie
speelt in het leven van jonge mensen.
Samenwerken aan professioneel handelen
Natuurlijk Leren
Door: Jan Jutten
Samenwerking is in het onderwijs een belangrijke hefboom voor innovatie en
ontwikkeling. De positieve effecten van professionele samenwerking voor
leerkrachten en leerlingen kan op basis van veel recent onderzoek niet meer ontkend
worden. De vraag is niet langer of leerkrachten zouden moeten samenwerken, maar
vooral hoe ze dat moeten doen.
Sara Lawrence : Respect
Natuurlijk Leren
Door Jan Jutten
Respect is belangrijk op alle niveaus in ons leven: privé, op het werk, op wereldniveau. Met
name de laatste jaren is respect veelal met voeten getreden. De vraag is: wat kan ik zelf doen?
wat kunnen we doen voor de nieuwe generatie?
Mentale modellen in een lerende basisschool
Natuurlijk Leren
Door: Jan Jutten
Een lerende basisschool is erop gericht om het vermogen te vergroten voortdurend nieuwe
kennis, expertise en vaardigheden te ontwikkelen om beter te kunnen inspelen op de
veranderende omstandigheden. Dat betekent dat mensen in een lerende school willen leren
doen wat ertoe doet.
Coherence
Hoe kunnen leiders de omslag maken van fragmentering en overbelasting naar samenhang en focus? Michael Fullan beschrijft vijf essenties: focus op richting, cultiveren van samenwerking, verdiepend leren, slim verantwoorden, duurzaam leiderschap.
A Lifetime in Education
Natuurlijk Leren / Masterclass Howard Gardner
Door: Arsène Francot en Jan Jutten
A Lifetime in Education, Reflections on the Development and Dissemination of Knowledge
Hoe levende systemen veranderen
Natuurlijk leren
door: Jan Jutten
Een oriëntatie op het werk van Margaret J. Wheatley
Systeemdenken in de klas
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Wat is de samenhang tussen systeemdenken en denkgewoonten?
De maakbaarheid van hersenen
AVS Kader Primair
door: Suzan de Boer
Een brug slaan tussen wetenschap en onderwijspraktijk, met als uitgangspunt de onderwijspraktijk.
Systeemdenken in de klas (mindmaps)
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Over de rijke mogelijkheden van het werken met mind maps
De kruk in de klas
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Hoe kunnen de vijf disciplines dienen als basis voor boeiend onderwijs?
Systeemdenken in de klas (jonge kinderen)
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Systeemdenken: praktische tips voor het werken met jonge kinderen
Ontwikkelen van wijsheid
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Over succeslussen en piramides in een lerende school
Duurzame schoolontwikkeling
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Werken aan het schoolplan in een lerende organisatie
Teamleren in een lerende school
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Samen werken aan beter onderwijs: horizontaal leren
Persoonlijk meesterschap
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Het creëren van je eigen toekomst: pro-actief denken en handelen
Onderwijs moet niets, behalve boeien
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Waarom saai onderwijs altijd slecht onderwijs is....
Communities of Practice
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Van kritische massa naar kritische relaties: leergemeenschappen
De leraar en de hartchirurg
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Over de complexiteit van het leraarsberoep
Leiding geven aan levende systemen
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Een omslag maken van mechanistisch naar organisch denken
Tweetalig communiceren in een lerende school
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Adam Kahane: De kracht in liefde, de liefde in kracht
Bovenschools leiderschap
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Over de rol van bovenschoolse leiders in een lerende organisatie
Duurzaam leren
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Systeemdenken in de school van de 21e eeuw
De kracht van spreken, de uitdaging van luisteren
Natuurlijk Leren
door: Jan Jutten
Teamcommunicatie in een lerende school
Van praten tegen elkaar naar praten met elkaar
door Jan Jutten
Dit artikel gaat over het toenemende belang van communicatie in scholen.
